همه چیز درباره تست پاپ اسمیر، هزینه و اقدامات قبل و بعد از آن
سرطان دهانه رحم یکی از سرطان‌های شایع در زنان و عامل بیشتر مرگ‌های ناشی از سرطان در زنان است. خوشبختانه می‌توان خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را با انجام تست‌های غربالگری خیلی زود تشخیص داد. حتی واکسن‌هایی برای ایمن کردن بدن در مقابل عفونت‌های ویروس پاپیلومای انسانی که باعث درصد قابل توجهی از این سرطان‌هاست وجود دارد. مثل هر سرطان دیگر سران دهانه رحم هم اگر در مراحل اولیه کشف شود، شانس بهبودی و سلامت دوباره بیمار بسیار بالاست. اصلی‌ترین راه غربالگری سرطان دهانه رحم هم انجام تست پاپ اسمیر به‌صورت روتین است.
هزینه انجام تست پاپ اسمیر زیاد است و شاید خیلی‌ها بدون بیمه از دادن تست، آن هم هر چند سال یک‌بار منصرف شوند. اما خبر خوب اینکه می‌توانید از بیمه برای پوشش هزینه‌های این تست استفاده کنید. اگر می‌خواهید بدانید تست پاپ اسمیر برای چه کسانی ضروری است و شرایط بیمه برای پوشش هزینه‌های آن چیست، تا انتهای این مقاله را دنبال کنید.
تست پاپ اسمیر چیست؟
پاپ اسمیر (Pap Smear test) یک آزمایش پزشکی برای خانم‌هاست. از این آزمایش برای تشخیص سرطان دهانه رحم استفاده می‌شود. درواقع این تست به پزشک امکان می‌دهد تا هرگونه تغییر غیرطبیعی در سلول‌های دهانه رحم بیمار که ممکن است در آینده باعث ایجاد سرطان شود را تشخیص بدهد. تشخیص زودهنگام سلول‌های غیرطبیعی رحم با آزمایش پاپ اسمیر از ابتلای بیمار به سرطان در آینده جلوگیری می‌کند و او شانس بیشتری هم برای درمان خواهد داشت.
در این آزمایش، سلول‌ها از دهانه رحم (انتهای پایین و باریک رحم در بالای واژن) جمع‌آوری می‌شود و معمولاً همراه با معاینه لگن انجام می‌شود. بهتر است همزمان با آزمایش پاپ، آزمایش ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) هم برای کنترل این عفونت شایع جنسی که می‌تواند باعث سرطان دهانه رحم شود، انجام شود.
چه کسانی باید تست پاپ اسمیر بدهند؟
پزشکان توصیه میکنند تمام زنان از ۲۱ سالگی تا 65 سالگی هر سه سال یک‌بار برای انجام تست پاپ اسمیر مراجعه کنند. اگر هم تست با آزمایش HPV همراه باشد، می‌توان هر پنج سال یک بار برای آزمایش پاپ اسمیر مراجعه کرد. زنان بالای ۶۵ سال هم اگر نتایج آزمایش‌های قبلی‌شان رضایت‌بخش بوده است، ممکن است دیگر نیازی به تست پاپ اسمیر نداشته باشند.
درضمن تست پاپ اسمیر برای مجرد ها هم ضروری است. یعنی حتی اگر در حال حاضر از نظر جنسی فعال نیستید، واکسن HPV تزریق نکرده اید یا حتی یائسه شده‌اید، باز هم مراجعه منظم برای پاپ تست نیاز است.
به‌طور کلی شرایط تست پاپ اسمیر بسته به سن مراجع متفاوت است. جدول زیر نشان می‌دهد که در هر سن و سال و وضعیت سلامت جسمی هر چند وقت بار باید تست پاپ اسمیر بدهیم:
| سن | زمان مراجعه برای تست پاپ اسمیر |
| بالای 21 سال | هر سه سال یک‌بار |
| بین 21 تا 29 سال | هر سه سال یک‌بار |
| بین 30 تا 65 سال | هر پنج سال یک‌بار |
| 65 سال به بالا | ممکن است دیگر نیازی به آزمایش نداشته باشند (حتما با پزشک مشورت شود) |
همچنین برای برخی شرایط خاص پزشک بدون توجه به سن بیمار درخواست انجام آزمایش پاپ اسمیر با تکرارهای کوتاه‌مدت‌تر می‌دهد:
- تشخیص سرطان دهانه رحم داده شود یا آزمایش پاپ اسمیر سلول‌های پیش سرطانی را نشان بدهد
- قرار گرفتن در معرض دی اتیل استیل بسترول (DES) قبل از تولد
- عفونت HIV
- ضعف سیستم ایمنی بدن به‌دلیل پیوند اعضا، شیمی‌درمانی یا استفاده مزمن از کورتیکواستروئید
- سابقه سیگار کشیدن
بهترین زمان پاپ اسمیر
اگر می‌خواهید برای انجام آزمایش پاپ اسمیر برنامه‌ریزی کنید بهتر است حداقل ۵ روز پس از پایان دوره قاعدگی از آزمایشگاه وقت بگیرید. بعد از زایمان هم باید 12 هفته صبر کنید و بعد آزمایش پاپ اسمیر انجام بدهید.
تست پاپ اسمیر درد دارد؟
برای انجام آزمایش پاپ اسمیر و جمع‌آوری سلول‌های دهانه رحم، پزشک یا پرستار معمولا یک اسپکولوم (ابزاری برای مشاهده و کنترل دقیق‌تر دهانه رحم) را درون واژن بیمار قرار می‌دهد. سپس با یک ابزار مخصوص یا برس‌نرم سلول‌ها را از بیرون دهانه رحم جمع‌آوری می‌کند. این کار ممکن است برای بیمار کمی ناخوشایند باشد. منتها معمولا کمتر از یک دقیقه طول می‌کشد تا اسپکولوم وارد شود و نمونه سلولی از دهانه رحم گرفته شود. یعنی پاپ اسمیر باعث درد طولانی‌مدت نمی‌شود و انجام آن آزار‌دهنده نیست.
البته گاهی ممکن نمونه‌برداری باعث دیدن چند قطره خون شود که جای نگرانی نیست و فقط نشان‌دهنده یک خراشیدگی موقت آن ناحیه است. سوزش و درد ناشی از انجام تست پاپ اسمیر کاملا عادی است و ظرف چند ساعت رفع خواهد شد.
آیا تست پاپ اسمیر در بارداری ضرر دارد؟
در حین بارداری هم می‌توان حداقل تا ۲۴ هفتگی سن حاملگی تست پاپ اسمیر را انجام داد. این تست برای جنین و مادر هیچ خطری ندارد و نیازی نیست تا نگران افزایش خطر سقط جنین یا زایمان زودرس به‌دلیل پاپ اسمیر باشیم.
در صورت داشتن چه علائمی باید حتما برای این تست مراجعه کرد؟
انجام تست پاپ اسمیر به‌صورت روتین و چند ساله برای خانم‌ها ضروری است. منتها در صورت داشتن علائم زیر باید هرچه زودتر برای انجام آزمایش پاپ اسمیر مراجعه کرد:
- ترشحات غیر طبیعی واژن
- خونریزی یا لکه‌بینی خارج از دوره‌های عادی قاعدگی
- درد یا خونریزی در واژن در حین یا بعد از رابطه جنسی
روش های مختلف انجام تست پاپ اسمیر چگونه است؟
روش‌های مختلف انجام آزمایش پاپ (Pap Test) عبارتند از:
- آزمایش پاپ اسمیر (اسمیر مستقیم):
در این روش پزشک با استفاده از برس مخصوص مقداری از سلول‌های دهانه رحم و مجاری واژن را جمع‌آوری کرده و روی لام (اسلایدر) شیشه‌ای پخش می‌کند و سپس برای بررسی‌های میکروسکوپی به پاتولوژی می‌فرستد. این روش سنتی است و محدودیتی‌هایی دارد. یعنی احتمال جواب منفی کاذب با این روش وجود دارد.
- آزمایش پاپ تین پرپ (Thin Prep, Liquid pap test)
روش جمع‌آوری سلول‌های دهانه رحم در پاپ تین پرپ درست مثل روش قبلی است. منتها این‌بار سلول‌های جمع‌آوری شده اما به‌جای پخش شدن بر روی لام، به‌طور کامل به یک محلول نگهدارنده منتقل شده و برای بررسی به آزمایشگاه ارسال می‌شود. سپس در آزمایشگاه با استفاده از دستگاه مخصوص و اتوماتیک، خون و موکوس و .. نمونه‌ها جدا شده و سلول‌ها به‌صورت اسمیرهای تک‌لایه (یک لایه یکنواخت) روی لام پخش می‌شود.
بنابراین این روش دقت و حساسیت بالاتری نسبت به اسمیر مستقیم دارد. به‌همین دلیل نمونه‌های جمع‌آوری‌شده با این روش برای تشخیص HPV و سایر عفونت‌های مقاربتی هم استفاده می‌شوند.
پاپ اسمیر در بارداری
همان‌طور که گفته شد انجام تست پاپ اسمیر حداقل تا ۲۴ هفتگی سن حاملگی مشکلی ندارد. البته معمولا یک ماده التهابی در پاپ اسمیر زنان باردار مشاهده می‌شود که طبیعی است.
پاپ اسمیر بعد از زایمان
پزشکان می‌گویند که بهتر است دست‌کم تا ۱۲ هفته بعد از زایمان تست پاپ اسمیر از بیمار گرفته نشود. چون بعد از زایمان دهانه رحم دچار یک التهاب طبیعی ناشی از زایمان است که ممکن است باعث تفسیر اشتباه جواب آزمایش بشود.
پاپ اسمیر در زمان پریودی
زمان مراجعه برای تست پاپ اسمیر بهتر است چند روزی از آخرین قاعدگی شما گذشته باشد. یعنی سعی کنید در دوران قاعدگی آزمایش پاپ اسمیر انجام ندهید. مگر اینکه مورد آزمایش اورژانسی باشد. البته تست پاپ اسمیر در زمان پریود هم انجام می‌شود. منتها اگر شدت خونریزی زیاد باشد ممکن است نمونه برداری به‌درستی انجام نشود و نیاز به تست دوم باشد.
درضمن مصرف هرگونه ژل جلوگیری از بارداری، کرم و فوم واژینال را قبل از مراجعه برای آزمایش قطع کنید.
تست پاپ اسمیر در منزل
اگر به هردلیلی خارج شدن از منزل و دسترسی به مراکز تخصصی بیماری‌های زنان و انجام برایتان مشکل است می‌توانید درخواست انجام تست پاپ اسمیر در منزل بدهید. بسیاری از مراکز و آزمایشگاه‌های به مراجعان خود این امکان را می‌دهند تا به‌صورت اینترنتی برای استفاده از خدمات پزشک زنان در منزل و انجام تست پاپ اسمیر درخواست بدهند.
خیالتان هم راحت که این خدمات سیار تست پاپ اسمیر کاملا مطمئن و توسط متخصصان مامایی مجرب انجام می‌شوند.
جواب تست پاپ اسمیر چقدر طول می کشد؟
آماده شدن جواب تست پاپ اسمیر به شلوغی آزمایشگاه و همین‌طور میزان و نوع تجهیراتی که استفاده می‌کند بستگی دارد. معمولا بیشتر آزمایشگاه‌ها از یک هقته تا 14 روز جواب تست را اعلام میکنند.
نتایج آزمایش هم می‌تواند «طبیعی»، «غیرطبیعی» یا «بدون نتیجه قطعی» باشد. البته نتیجه غیرطبیعی لزوما به معنی وجود مشکل و سلول‌های سرطانی در رحم نیست. گاهی وقت‌ها التهاب و عفونت قارچی یا آلودگی با HPV می‌تواند روی نتیجه اثر بگذارد.
پوشش های بیمه برای پرداخت هزینه پاپ اسمیر
هزینه تسـت پاپ اسمیر با توجه به اینکه توسط این که کدام دکتر و کدام کلینیک یا آزمایشگاه انجام شود متفاوت است. مثلا انجام تست در مراکز خصوصی و توسط متخصص زنان بیشتر از کلنیک‌های دولتی است. حتی اینکه پزشک از کدام روش و با چه دستگاهی این تست را انجام می‌دهد هم می‌تواند قیمت تست پاپ اسمیر را بالا و پایین کند. منتها به‌طور کلی تست پاپ اسمیر و دستمزد نمونه‌گیری به‌تنهایی حدود 500 هزار تومان و تست پاپ اسمیر همراه با تست HPV نزدیک به یک میلیون و 500 هزار تومان تا دو میلیون و 300 هزار تومان هزینه دارد.
البته می‌توانید هزینه آزمایش پاپ اسمیر را با دفترچه تامین اجتماعی یا سایر بیمه‌های پایه مثل خدمات درمانی و سلامت هم پرداخت کنید. منتها باید برای انجام تست حتما به مراکز طرف قرارداد بیمه پایه خود بروید. حتی برخی مراکز درمانی مانند مراکز بهداشت ممکن است برای مراجعان تست پاپ اسمیر رایگان انجام بدهند.
براساس بخشنامه جدید وزارت بهداشت در تاریخ 5 تیرماه 1401 پوشش بیمه‌های پایه برای پرداخت هزینه تست پاپ اسمیر شامل موارد زیر خواهد بود:
- تست پاپ اسمیر
- تست HPV پاپ اسمیر
همچنین تقریبا اکثر بیمه‌های تکمیلی خدمات پاراکلینیکی مثل آزمایش پاپ اسمیر را هم تحت پوشش قرار می‌دهند و با کسر فرانشیز هزینه را به بیمه‌شده پرداخت میکنند.